Tiêu đề là một biệt danh nhưng cũng là câu nói đùa để nói về lứa 8x, một thế hệ được tiếp cận những ngày đầu khi internet vào Việt Nam, một thế hệ được trải qua sự chuyển giao của tốc độ. Từ quay số lướt internet tính bằng chục phút rồi tới thời bây giờ xem cả bộ phim 4k ngay trên mạng không cần tải xuống. Một sự chuyển giao mà có lẽ sẽ làm nhiều người, đặc biệt là những bạn yêu thích công nghệ hay là những kẻ thích tìm tòi có một thời để nhớ về, một thời mà so với bây giờ có quá nhiều sự khác biệt trong tư duy lẫn cách ứng xử. Mà mỗi một sự khác đó đều có thể kể thành một câu chuyện hay. Nên hôm nay hắn lại được dịp luyên thuyên về những điều đó như một dạng nhật ký ngày xưa, hay là tâm sự thế hệ mạng chậm, tuỳ cách gọi mà bạn thích nhé.
Có lẽ với ý ức ít ỏi của hắn thì internet đầu tiên trong đời được tiếp xúc là dạng quay số, kêu tít tít như lợn chọc tiết và có thể cắm thẳng vào dây điện thoại để dùng. Nhưng tốc độ thì đến cụ rùa cũng không thể độ lại được, hắn nhớ trang đầu tiên trong đời hắn vào là P__a_B_y mà phải tải từng ô từng ô vuông một, chờ tải hết trang mà khát hết cả nước, cứ một trang thì mất đâu đó vài phút để tải hết, mà đang tải mà đường truyền dở chứng là lại quay lại từ đầu. Hồi đó thứ duy nhất tạm được gọi là nhanh có lẽ có mỗi yahoo messeger là tạm, còn những thứ khác nhanh như tên lửa xịt ngòi. Rồi thời cũng tới, khoảng năm 2000 hoặc 2001 gì đó, ADSL tốc độ cao xuất hiện như một vị thần, hàng nét trưng ra một banner to tổ bố để quảng cáo “Ở ĐÂY CÓ ADSL TỐC ĐỘ CAO“, ai ai cũng mừng cũng hớn hở vì sắp được phiêu du như gió trên mạng. Nhưng đời chả như là mơ, cái thứ tốc độ cao đó mà so với bây giờ chắc bọn trẻ con nó cười cho thối mũi, mà hàng nào lắp gói thấp nhất đến lúc có đông khách thì so với quay số chả khác khỉ gió gì😂 Nhưng cũng tạm gọi là bằng chị bằng em, lướt web trên ADSL dù gì cũng đã hơn, phim thì load được cỡ clipvn 148p gì đó. Và tải thì cũng gọi là tạm ổn, chat chít thì gửi cam thoải mái và đặc biệt là sự nở rộ của game online làm giới trẻ 8x có thêm một thú vui ngoài giờ học. Riêng cá nhân hắn thì không mê game cho lắm, nên mỗi game hắn chỉ đăng ký tài khoản và chơi vài ba buổi là chán. Nên game online không để lại quá nhiều ký ức, nhưng để mà nhớ lại thì cũng kể được vài cái tên như võ lâm, audi, MU, con đường tơ lụa… À một cái game gì đó người chơi ngồi trên các con thú, mà phải căn góc bắn rồi tính gió cũng khá hay mà giừ hắn quên xừ nó tên rồi. Game này hắn chơi được lâu lâu một tí, nhưng rồi một lần bị mách là trốn học thêm đi chơi thì hắn cũng bỏ luôn. Nói chung là tốc độ lê lết là thứ đầu tiên khi nói về thế hệ mạng chậm, chờ đợi và không sốt ruột có lẽ là đức tính được rèn luyện từ đây mà ra. Chứ bây giờ các cháu nhỏ nhanh quá vội vàng quá, chả kiên nhẫn cái gì cả 😊
Rapidshare + Megaupload và cái hai tên tệ hại thời kỳ đầu trong lĩnh vực tải “tài liệu học tập” <– cố tình viết trong ngoặc kép đoạn này, ai hiểu thì hiểu ai không hiểu thì chứng tỏ cực kỳ nghiêm túc. Mỗi khi tìm được một thứ gì đó mà đặt ở hai cặp nhị yêu song sát này, đặc biệt là thằng đầu thì chỉ có khóc ra tiếng mán, vì tải vừa chậm vừa khó, chưa kể lại giới hạn số lượng lẫn số lượt tải trong một khoản thời gian. Chuyện một tệp tin 100MB mà tải cả buổi là chuyện hết sức tự nhiên, mà tải xong còn phải kiểm tra có lỗi không, lỗi là lại xoá đi tải lại. Hay đang tải mà đứt là cũng quay đầu xe về vạch xuất phát, chưa kể về vạch rồi lại phải đợi để lấy lượt tiếp theo cỡ 45 phút đến 1 tiếng gì đó hoặc là phải tắt modem đi bật lại. Cơ bản là tải được hoàn chỉnh thì sướng như nước vỡ bờ, nhưng đến lúc giải nén ra mà đòi mật khẩu thì lại nhục lần hai. Mà cái mật khẩu của tệp tin vừa tải về mà tìm thì còn khó hơn lên giời. Lại quay đầu tìm mật khẩu hoặc lại quay lại bước nhục thứ nhất tải tệp tin khác😥
Phim thời đó 148p là vừa miếng, 420p thì cũng gọi là có tí sang, mà lên đến 720p thì chắc phải xếp chung mâm với xem phim 8k có VR như thời bây giờ. Vì như đã nói ở hai ý trên, việc tải được một bộ phim về máy là một hành trình dài và đầy sự kiên nhẫn một cách thần kỳ. Hành trình đó có thể kéo dài vài ngày thậm chí với những phim có thời lượng lớn nhiều tập thì cả tuần chỉ ngồi canh với hóng lúc nào tải hết cái link phim để còn nối file, xong rồi mới giải nén. ÔI lúc thưởng thức sao mà thấy phim hay thế chất thế, chứ hiện tại với Netflix với tốc độ cáp quang thì phim tải chắc mất chục phút, mà chả tải thì xem trực tuyến luôn cũng vẫn ngon và mượt. Nên thú thực là với riêng hắn, thì phim bây giờ kém chất hơn ngày mạng chậm nhiều nhiều lắm, có lẽ tâm lý đợi chờ và mong ngóng làm phim ngày xưa hay hơn. Còn mỳ ăn liền như bây giờ làm phim phần nào kém hấp dẫn hơn. Hắn cũng tự rút ra được một kết luận vô cùng thiên vị đó là độ thẩm nghệ thuật của các cụ 8x có phần nổi trội và soi xét hơn các thế hệ sau này.
Ngoài cách tải trực tiếp như đã nói thì tải bằng torrent cũng là một trong những phương pháp mà thanh niên thời đó áp dụng để tải tài liệu và phim ảnh. Những cái tên như bittat, bitvn có lẽ đã gắn liền với tuổi thiếu thời của không ít 8x, đi cùng đó là những thuật ngữ mang đầy tính chuyên môn như seed, leech, port, p2p, h2r…. So với cách tải trực tiếp thì cách này ổn áp hơn, không phải chờ để bắt link, cũng không phải lo file tải về bị lỗi hay bị thiếu. Nhưng tốc độ chỉ có thể tạm gọi là khá khẩm hơn ông trên một chút nếu may mắn có nhiều seeder. Nhưng ưu điểm là có thể cắm cả ngày không lo đứt, rồi thì nguồn cung khá là phong phú, chưa kể là nếu bạn thích có thể chia sẻ những thứ mình có để kiếm thêm point đổi lấy vài thứ hay ho hay tránh bị ban ở những private tracker. Đây có lẽ là kho tài nguyên mà hắn thu được lợi nhiều nhất trong quãng đời sinh viên, không ít thứ đã được chia sẻ và chung vui với anh em trong lớp đều lấy từ đây mà ra.
Việc tìm link ngày đó khó hơn lên zời bất kể có sự hỗ trợ của các công cụ tìm kiếm, vài thứ chỉ có trong những hội kín là những câu nói quen thuộc của thế hệ mạng chậm. Ngày nay việc tìm link của những bộ phim vừa ra rạp hay những tập phim nóng hổi mới lên sóng trên các nền tảng như Netflix hay DisneyPlus quá là dễ dàng, thì ngày đó phải có một kỹ năng tìm kiếm trên mạng tương đối cứng mới có thể đến được chỗ cần đến và mò được thứ cần tìm. Chưa kể gặp được các link giời ơi như Rapid với Mega thì chỉ muốn chửi tục, may mắn gặp được anh Mediafile thì đời lên hương, tải tồ tồ mà chả bị giới hạn thời gian mỗi cái là chậm và lâu nên cần kiên nhẫn thôi. Một vài thứ thì đúng là rất rất khó tìm, phải gia nhập những hội kín nhóm ẩn thì mới có được, nói thì huyền diệu bí ẩn vậy thôi chứ bây giờ mấy cái thứ đó đầy ra trên mạng xã hội, chả cần tìm cũng tự đập vào mặt. Nên hắn tự tin nói, kỹ năng sử dụng công cụ tìm kiếm của thế hệ mạng chậm bọn hắn trội hơn bây giờ tương đối, nếu không muốn nói là vượt bậc luôn ý chứ.
Google drive, Onedriver, Dropbox hay vài dịch vụ đám mây để đồng bộ là một thứ xa vời vời. Hắn còn nhớ đồ án 1 hồi đại học là tìm hiểu về điện toán đám mây, thời đó đúng là mắt chữ ô mồm chữ a với những khái niệm như lưu trữ đám mây, dịch vụ đám mây rồi cả phần mềm trên đám mây. Nghe mà chỉ muốn lên mây ngay và luôn, nhưng thực tế là thời hắn còn sinh viên ứng dụng của đám mây mới chỉ phổ biến trong các doanh nghiệp lớn, còn ở ngoài dân gian chỉ được nghe nói và làm bài tập trên giấy thôi 😗 Tới thời điểm 2021 thì có lẽ, ai mà không trên mây chắc là phải cổ phải cũ lắm rồi, từ lưu trữ cho đến quá nhiều phần mềm chả cần cài đặt chỉ lần có một trình duyệt là tha hồ dùng mà lại còn miễn sờ phí (có điều kiện) nữa. Nói chung đám mây là một công cụ quá tuyệt vời ngày nay mà không ít người đang được hưởng lợi trực tiếp lẫn gián tiếp từ nó. Nghe nói trong tương lai, việc máy tính không cần ổ cứng và hệ điều hành cũng ở trên mây luôn là một chuyện có thể xảy ra trong mỗi gia đình. Có thế nói việc chuyển đổi từ ở dưới đất lên mây là một cuộc cách mạng mà thế hệ 8x như hắn được trải qua, nhưng nhờ thế mà tốc độ mạng ngày một nhanh hơn để đáp ứng được điều kiện trên mây, chứ cứ mạng chậm mãi thì mây với gió cũng chỉ ở trên giấy mà thôi🤣
Thời nay chỉ đứt cáp mới chậm, còn ngày đó chậm là tính từ thường xuyên như ăn cơm. Cá mập có lẽ là con vật bị ghét nhất tại Việt Nam mỗi mùa cáp đứt ngày nay, nhưng có lẽ so với hồi xưa khi mà cá mập còn là một sinh vật trong truyền thuyết thì mạng vốn dĩ đã chậm sẵn rồi, nên chả cần con nào cắn thì chuyện quay quay vòng tròn cũng là chuyện cơm bữa như mặt trời mọc đằng đông. Còn mà cáp trục trặc nặng thì cứ gọi là, mở máy lên cho vui với kết nối lan với nhau thôi, chứ mở được google là thứ chỉ có trong truyện cổ tích 🥱 còn hiện tại với việc định tuyến nhiều hướng đi quốc tế và nhiều nhà cung cấp đã đặt server tại Việt Nam thì mặc dù đứt cáp cũng vất thật đấy nhưng vẫn gọi là kết nối được tương đối.
Lại nói tới chuyện Lan, thì ngày đó việc ứng dụng mạng lan hiệu quả hơn mạng internet rất nhiều, với vô số công dụng như chuyển file tài liệu nè, chơi game trên lan này và quan trọng nhất nhiều thứ thực hành trên lan hơn nếu bạn học chuyên ngành máy tính. Vì khi mạng đã chậm rồi thì bắt buộc bạn phải nghĩ ngợi sáng tạo để có nhiều thứ nghịch hơn với mạng nội bộ, còn mạng nhanh thì cứ lướt web, gửi file qua đám mây chả sướng hơn à mà lại lao đầu vô mạng nội bộ.
Nhiều website ngày đó được xây dựng khá nặng nề và cồng kềnh do giới hạn về ngôn ngữ lập trình và công cụ để triển khai, khiến mạng đã chậm nay còn tải lâu hơn. Như đã kể ở đầu bài viết ý, các trang web hồi đó toàn tải xuống theo kiểu từng ô vuông một nhìn khá ngộ và kỳ quặc, mà đã đứt ở giữa chừng là cũng đứt theo kiểu các ô vuông xếp hình, thành ra mới có chuyện vui có hình em gái xinh tươi tải đến cổ với nửa phần trái đào thì đứt mạng làm các anh giai đang hóng đoạn dưới tí đập màn hình😁. Mà thực ra thì đến tận năm 2021 rồi, nhiều trang web vẫn chậm và tải lâu như là một tính năng vậy, khó hiểu dã man 😑 đoạn này tính viết thêm tí nhưng sợ phạm uý nên thôi vì chắc chắn sẽ phải chê cơ số trang mà thời nay vẫn còn nhét đủ thừ công nghệ từ thời tống vào trang làm chậm dã man, nhất là có những trang mà đến bây giờ hắn vẫn từ chối hiểu là yêu cầu chỉ chạy trên internet explorer😗 một trình duyệt mà anh cửa sổ đã thông báo ngày chôn.
Lưu trữ nhiều, ngày ấy được coi là cứu cánh khi mà mọi thứ trên mạng chậm như cụ Hạc lúc suy ngẫm bán cậu Vàng. Chứ không có chuyện như bây giờ đến 4k còn có thể xem online được đâu. Ngày đó nhà nào cũng trữ DVD, băng từ thậm chí là ổ cứng và usb. Chứ hiện tại nói thật, có khi cái ổ 80GB cũng chả dùng hết, vì cái gì cũng xem trực tuyến cả, mà chả trực tuyến thì cũng chả ai dỗi hơi mà lưu làm gì, thích thì tải về trong phút mốt. Hắn nhớ hết thời sinh viên, trong tủ của hắn có hơn 500 đĩa DVD đủ các thể loại tài liệu 😎 sau này cũng cho ra thùng rác hết vì chả mấy khi sờ đến. Viết đến đoạn này lại chợt nhớ về một đặc điểm khá khác biệt của thế hệ trước so với nhóm trẻ bây giờ đó là tích trữ và dự phòng. Có lẽ đặc tính này của thế hệ 8x nói riêng ít nhiều ảnh hưởng từ việc mạng chậm cũng nên ta.
Mạng ở nhà chậm nhưng mạng ở ngoài quán nét thì cũng chả khá hơn. Hoặc có thể nói ngược lại mạng ở quán nét chậm và mạng ở nhà cũng tệ y xì. Thời đó chắc chỉ có mạng của trường học là ngon nhưng lại bị giới hạn một số thứ không làm gì được chỉ có thể ngâm cứu và tải tài liệu học tập không có ngoặc kép. Vậy nên nghe nói một ai đó lên trường, lên thư viện học tập thì bạn cũng hiểu là làm gì chủ yếu trên đó rồi đấy 😃 chứ còn ở thời bây giờ đến mạng phòng trọ còn ngon lành cành đào thì ở nhà mà nghiên cứu chứ lên trường làm gì ta, trừ trường hợp lên để lấy tí gió điều hoà vào mùa hè thì còn có thể.
Và để tổng kết cho một thế hệ mạng chậm đó là những phẩm chất như kiên nhẫn, điềm đạm và có một chút phải mày mò hơn bây giờ trong việc tìm tòi những cách để “lách“, một kỹ năng được thui rèn mỗi ngày. Đó là một thế hệ được tiếp xúc, được mở mang và được cởi một số thứ so với 6x 7x. Đồng thời là một thế hệ mà theo nhiều đánh giá khách quan trên báo là khá thành công trong thời kỳ đổi mới và cũng sinh ra kha khá nhân tài. Và cuối cùng đó là một thệ hệ mà vẫn sinh ra được những con người với tính cách vừa văn chương bay bổng những vẫn kết nạp đủ sự hiện đại đầy tính kỹ thuật của thời đại mới như hắn 😌, hay nói một cách đơn giản là một anh nhà văn và một ông kỹ thuật sống hài hoà trong một cơ thể.
Hết
