Trải qua bao nhiêu đời Win là bấy nhiêu những cảm xúc cả vui lẫn bực. Có những lúc hắn hào hứng tải về rồi vỡ oà trong sự sung sướng về cả giao diện lẫn tính năng mới trong phiên bản lần này. Nhưng có những lúc, cài xong mới trải nghiệm một hai tiếng là hắn chửi tổ sư ông cửa sổ, làm ra cái hệ điều hành như kít 💩 dù hắn là một kẻ dùng chùa chính hiệu 🤣 Và hôm nay nhân sự kiện Win 11 sắp ra mắt chính thức bà con cô bác yêu công nghệ, hắn lại ngồi tổng kết và nhớ về những bản Win đã đi qua trong đời như một hồi ký về hệ điều hành và thằng nhóc năm nào nay đã già khú đế đại vương.
Win 3.1
Đây là phiên bản đầu tiên của nhà cửa sổ mà hắn được trải nghiệm. Hắn nhớ lúc đó đang học lớp 3 hoặc 4 gì đó ở trường tiểu học Trần Quốc Toản, nhưng nghiêng về lớp 4 nhiều hơn. Trong năm học đó ngoài những môn học chính như toán, tiếng việt thì còn có những giờ học cho những môn phụ như tiếng anh, nhạc hoạ và đặc biệt là tin học. Thường thì một tuần có một buổi như thế, một nửa lớp sẽ được cắt ra và cho xuống phòng thực hành tin học của trường, đây là một căn phòng khá nhỏ và hẹp nằm ở cuối cùng tầng 2 dãy nhà bên phải nhưng ở phiên bản Trần Quốc Toản cũ lúc chưa xây mới nhé, chứ không phải khang trang sạch đẹp như của hiện tại đâu. Trong phòng thì có khoảng hơn hai chục bộ máy tính kê san sát nhau và hầu hết thì đều cài hệ điều hành Win 3.1, cá biệt có bộ cài 3.0 nhưng không nhiều. Về cơ bản nhưng chiếc máy tính thời đó béo ị từ màn hình cho tới thùng máy. Bàn phím thì trắng màu cháo lòng do dùng cũng lâu kèm với con chuột bi thần thánh thời đó của mitsumi cũng trắng màu ngà ngà. Cảm xúc của một thằng nhóc con lần đầu tiên sờ vào hệ điều hành là thần kỳ và như phim viễn tưởng vẫn chiếu trên VTV. Dù nói thật những bài học hồi đó cũng chỉ dừng ở mức cơ bản kiểu gõ Word, vẽ paint và chơi dò mìn. Nhưng không hiểu sao để lại ấn tượng rất sâu sắc trong hắn từ cách bật máy, mở phần mềm, gõ bàn phím, nhấn chuột chỗ này chỗ kia, rồi tắt máy. Và một trong những chuyện đau thương nhất mà hắn trải nghiệm với 3.1 đó là treo, hắn nhớ hồi đó máy treo là bị ăn mắng và phải khởi động lại bằng nút cứng chứ không cách nào Ctrl+Alt+Del như bây giờ. Chắc là 3.1 hơi ngu. Tiếp câu chuyện của phiên bản này thì những trải nghiệm của hắn ở nhà ông em họ (thực ra là lớn tuổi hơn hắn) thì lại ở một chiều hướng tích cực hơn. Hồi đó hè đến và hắn được cô cho sang nhà chơi ở phố Lò Đúc, ông em ấy có một bộ máy tính cũng cài 3.1 nhưng số lượng trò chơi thì nhiều hơn máy ở trường hắn nhiều lần. Có thể kể tới như Alibaba, Mario, đánh bài, bắn bi… và nhiều nhiều trò khác mà giờ hắn cũng vừa nhớ vừa quên mất rồi. Nói chung là 3.1 tuy ngu nhưng cũng rất thú vị nhất là với một thằng nhóc đang học cấp 1, lần đầu sờ vào máy tính như hắn.
Win NT/Win 95/Win 98
Bẵng đi một thời gian, cho tới lúc chuyển nhà là gần cuối cấp 1 thì những buổi thực hành ở trường cũng ít đi và tập trung cho những môn chính cho kỳ thi tốt nghiệp cấp 1. Trong lúc đó thì hắn thấy phòng tin học cũng được trang bị thêm những bộ máy mới và cài win 95 hoặc NT và trải nghiệm theo hắn là xanh hơn, sáng hơn và vẫn xấu mù. À có nhanh hơn con 3.1 nữa nhưng sau này hắn biết đó là do cấu hình máy chứ chả phải do hệ điều hành quyết định. Nhưng cùng thời điểm đó thì hắn được lên cơ quan má, ở trên đó thì máy móc nhìn sạch sẽ hơn, mới hơn và màn hình thì có màn che màu xanh dương ở phía trước nhìn rất ư xịn sò. Đặc biệt là được cài hệ điều hành mới nhất lúc bấy giờ là Win 98. Nhìn mướt hơn về giao diện và màu sắc nhưng vẫn xấu, được mỗi cái chạy nhanh như gió. Bình thường một phần mềm muốn mở ở phòng tin học ở trường thì phải nhấn vô và chờ nó load khá lâu, thì nay cái thời gian chờ đó giảm đi rất nhiều, tất nhiên là không phải kiểu nhấn phát phòi ra luôn như cài trên ssd thời nay. Nó vẫn phải hiện lên cái ảnh của phần mềm và quay quay mất chục giây tới phút nhưng so với những ông già bà cả mà hắn trải nghiệm trước đây thì đó đã là một cuộc cách mạng về tốc độ. Chưa kể tới việc các máy trên cơ quan toàn cài những bản Office mới nhất nên dùng rất sướng và mượt chứ không cà giật và thiếu tính năng như những bản hắn trải nghiệm ở trường tiểu học. Hắn còn nhớ Office thời đó có một ông phù thuỷ nhìn cực kỳ đáng yêu và thường bay ra những lúc hắn nhấn chuột vào một tính năng gì mới hoặc là vào phần giúp đỡ. Chứ còn ở hiện tại, phần giúp đỡ chỉ toàn những chỉ mục và bảng câu hỏi khô khan chán chết, hắn vẫn thích ông phù thuỷ ở thời đó hơn.
Win Me/Win 2000
Đi cùng với thời đại của hai bạn này là Internet tốc độ cao ADSL, một thứ làm thay đổi nhận thức và thế giới quan của hắn về công nghệ. Hắn sẽ có một bài riêng kể về những lần lên mạng đầu tiên ấy vì nó rất dài và nhiều kỉ niệm. Còn ở trong bài viết này hắn chỉ muốn tập trung nói tới khía cạnh hệ điều hành, và đây là một trong những phiên bản hệ điều hành mang hơi hướng của thời đại mới và hiện sờ đại nhất mà hắn được sờ vào từ trước tới nay, đặc biệt là màn hình lúc khởi động của Win Me nhìn nó chất và nghệ sĩ thôi rồi luôn còn ông 2000 thì cũng đổi mới đấy, cũng nhanh đấy cũng cải thiện về giao diện đấy nhưng vẫn thua Win Me ở cái màn hình khởi đầu đầy chất nghệ thuật. Ngoài internet thì game cũng là một điểm tích cực mà hệ điều hành này mang tới. Nói thế không có nghĩa là 95 hay 98 không chơi game được hay là gặp trục trặc gì đó. Mà đơn giản là số máy hắn chơi game ngoài hàng có cài 2000 siêu nhiều, nên hắn mặc định gán cho bạn này thương hiệu Win of Game 🤣 Những trò chơi quen thuộc như Half life, đế chế, Hero, Starcraft có lẽ không cần nói về độ nổi tiếng với 8x hồi đó nữa. Và một trong những sự kiện cũng gọi là kinh điển trong làng công nghệ diễn ra cùng với thời điểm hai hệ điều hành này nổi danh đó chính là sự kiện Y2K. Hắn nhớ thời đó ai nhắc tới Y2K cũng với một tâm trạng như một thảm hoạ toàn cầu, một quả bom nổ chậm đang đếm từng ngày từng giờ để phá vỡ mọi hệ thống giao thông, tài chính, mua bán trên thế giới. Hàng loạt những giải pháp về cả mặt phần cứng lẫn phần mềm được đặt ra để chuẩn bị đối phó với Y2K. Và như các bạn sống thời đó đã trải nghiệm, chả có cái khỉ gì xảy ra cả, tất cả các phiên bản Win vẫn chạy ngon không lỗi lầm. Chỉ có các công ty bán giải pháp thì bú bẫm tiền từ khách hàng cài cái này, cắm cái kia để chuẩn bị cho một thảm hoạ trên giấy 😅
Win XP
Bạn này thì tới tận những năm lớp 7 hắn mới được sờ vào. Mà lại là sờ ở nhà chứ không phải ở ngoài hàng điện tử hay ở trường. Nguồn gốc là từ bộ máy tính được mua cho để thực hành. Hắn nhớ đó là một bộ FPT Elead mua của một công ty ở Lý Nam Đế, một thứ khơi mào rất nhiều đam mê và ước muốn về máy tính lẫn công nghệ trong hắn sau này. Thời đó hắn có thể tự hào là một trong những người chạm vào XP đầu tiên ở trường vì hỏi bọn bạn thì toàn 95/98 khá lắm mới là 2000 còn XP ư, đến hàng game cũng còn chưa cài ấy chứ. Giao diện thì khỏi phải nói, một sự đột phá từ cái màu xám xám như lông chuột của các ông phía trước sang một màu xanh đậm đà, ưa mắt và khá hiện sờ đại. Từ logo, icon cho tới các cửa sổ đều mang màu sắc công nghệ nhưng vẫn cực kỳ hài hoà, nhất là cái icon thùng rác. Hắn thề nếu được bình chọn thì cái thùng rác của Win XP xứng đáng là cực phẩm so với các bản Win trước, thậm chí là cả các bản sau này như 7 8 10 vẫn kém xa. Hắn trải nghiệm, cài lại lẫn cài hộ Win XP nhiều đến nỗi mà nhớ luôn chuỗi key thần thánh JD3T2-QH36R-X7W2W-7R3XT-DVRPQ. Đây cũng là bản Win đi cùng hắn qua vô số trò chơi lẫn phần mềm được cài trên nó. Thậm chí đây cũng là bản Win từng được hắn thử thách qua vô số loại virus và phần mềm hack nghịch ngợm hồi cấp 3. Nói thêm một chút về thời cấp 3, thì hồi đó tin học trở thành một môn học chính có điểm số chứ không phải như trước chỉ là môn học chơi. Phòng thực hành ở trường Trần Phú của hắn cũng to hơn, máy nhìn cũng khá hơn và được cài toàn bộ là Win XP, không phải đi học nhờ ở trường nghề như hồi cấp 2, và nội dung giảng dạy vẫn chủ yếu là Word Excel và Pascal một ngôn ngữ siêu cổ và lạc hậu, chạy trên nền xanh lè.
Win Longhorn/Win Vista
Một bản Win thảm hại và siêu tệ dưới góc nhìn của riêng hắn. Dù đã đổi tên trước khi ra mắt để lấy hên thì trải nghiệm người dùng với Vista rất không tương xứng với những gì mà nó quảng cáo vào thời điểm lúc bấy giờ. Tính tương thích là vấn đề muôn thủa mà từ trước tới nay người ta luôn nhắc tới khi một phần mềm hay hệ điều hành mới ra mắt, thì với Vista nó nâng tầm lên trở thành thảm hoạ với màn hình xanh và những thông báo lỗi nhiều như chúa chổm. Hắn chỉ dám cài đúng một ngày nhờ cái đĩa 7k mua trên Lê Thanh Nghị rồi xoá ngay và luôn để về với XP. Sau này đọc vài bài tổng kết và đánh giá trên mạng về Vista thì hắn thấy quyết định của mình lúc đó hoàn toàn chính xác. Đây đúng là một phiên bản đưa tên tuổi nhà cửa sổ đi xuống bùn trong vài năm cho tới tận khi Win 7 ra mắt thì mọi thứ mới cải thiện dần.
Win 7
Đẹp, hào nhoáng và ổn định là những gì mà hắn trải nghiệm được từ Win 7. Đây cũng là một trong những bản Win mà hắn gắn bó lâu nhất từ những năm đầu đại học cho tới tận 2018 mới chuyển hẳn sang Win 10. Ít lỗi, chạy mượt và phần mềm nào cũng chơi được là những ưu điểm mà Win 7 mang lại. Tất nhiên nó vẫn có những khuyết điểm nhỏ như luôn phải tìm driver cho các thiết bị lúc mới cài hệ điều hành chứ không tự nhận như các phiên bản sau này. Nhưng những điểm cộng mà nó mang lại thì nhiều hơn rất nhiều điểm trừ. Chẳng thế mà có lúc số lượng người cài Win 7 trên toàn thế giới đập chết ăn thịt tất cả các hệ điều hành khác lẫn những phiên bản cùng họ nhà cửa sổ. Mà kể cả tính tới thời điểm gần đây, thì đến cuối năm 2020 số lượng máy bàn cài Win 7 vẫn chiếm tới 22% toàn cầu, một con số vô đúng đáng ngưỡng mộ với một hệ điều hành cũng gọi là già và đã bị khai tử. Đây cũng là hệ điều hành giúp hắn ghi đến cả ngàn chiếc đĩa DVD cho bạn bè, người thân lẫn bổ sung vào kho dữ liệu đĩa của hắn trong những năm tháng mài đít trên ghế nhà trường. Tất nhiên tới thời điểm hiện tại thì số đĩa đó phần lớn đã vào sọt rác vì chả mấy ai dùng tới nữa, nhưng với hắn thì Win 7 xứng danh là anh tài trong mảng ghi đĩa. À quên nhờ Win 7 hắn cũng được học và trải nghiệm qua vô số ngôn ngữ lập trình như họ nhà C, Java, PHP, SQL và một vài thằng nữa nhưng hắn quên bố nó tên mất rồi. Nói chung dùng Win 7 sướng, đã và học được nhiều thứ. Nếu mà Mic không khai tử và Win 7 không kém tương thích dần thì nói thực hắn cũng chả nhảy sang Win 10 làm gì. Khen thêm một chút về mặt giao diện, thì Win 7 với giao diện kính trong mờ nhìn khá là lung linh và sáng bóng, nhưng nếu nói là đẹp thì có lẽ là chưa nhất là khi tay đối thủ Mac os họ làm tốt hơn rất nhiều ở khoản này. Mà nói thực là họ nhà Win kể cả ở hiện tại mà so về giao diện với nhà táo thì thua đứt đuôi con nòng nọc.
Win 8/Win 8.1
Nửa nạc nửa mỡ có lẽ là những từ mô tả chuẩn nhất về bản nâng cấp này. Hắn trải nghiệm đúng một tuần là quay về luôn với cô 7 tình yêu lâu năm. Chứ không thể nào thẩm được cái giao diện nửa desktop nửa tablet của nó. Chưa kể tới chuyện nó rất chậm, tương thích kém với cả thiết bị lẫn phần mềm. Tới tận lúc bị khai tử cùng với người em cùng cha khác ông nội Win mobile 8 trên các điện thoại Lumia, thì vẫn có cơ số phần mềm đếch chịu chạy trên nó. Trải nghiệm chỉ có từ tệ tới rất tệ là những ký ức của hắn về hai tên này. Nếu được bình chọn một trong những phiên bản dở nhất của họ nhà cửa sổ thì hắn mạnh dạn đề cử đây là ứng cử viên hàng đầu. Đấy là còn chưa kể tới màn hình xanh thần thánh có từ các phiên bản trước thì riêng ở Win 8, tần suất đập vào mặt người dùng nhiều lên vài lần. Nói chung là chán chả buồn chửi thêm. Nếu so với Vista đã đề cập ở phần trước thì chỉ có hơn chứ không có kém về độ dở.
Win 10
Hiện tại hắn đang gõ những dòng này ở trên em nó. Nói chung là hài lòng trừ phần giao diện và mục setting với control panel là vẫn rời rạc nửa nọ nửa kia vẫn chưa quy về một mối được, hơi bực vì một công ty lớn như Mic mà không tuyển được ông thiết kế giao diện nào kha khá một tí để đồng bộ. Thời gian ở với nhau cũng chưa được lâu mới được 4 năm, do trước đó hắn dùng HDD và cài vô thì thường xuyên gặp lỗi full disk khá khó chịu nên lúc thì ở lúc thì lại quay về Win 7. Chỉ đến khi hắn thay thế em HDD già cỗi bằng em gái SDD thì mới chính thức coi Win 10 là hệ điều hành sử dụng hàng ngày. Tất nhiên đôi khi hắn vẫn tòm tem sang mấy em gái nhà Linux nhưng cũng chỉ là cháo phở qua đường, vài ngày là lại quay về với chân ái Win 10. Nhận xét thì đây là một hệ điều hành hoàn thiện, dễ xài, cài là dùng không cần phải tìm driver gì cả và đặc biệt là tính tương thích rất cao, trừ lúc mới ra mắt là nhiều phần mềm chạy hay lỗi tí tẹo, còn ở hiện tại nó là hệ điều hành mà các phần mềm yêu thương và chạy mượt nhất. Khen thì có nhiều nhưng có lẽ thị phần hơn 80% của năm 2021 là minh chứng rõ nhất về chất lượng của Win 10 cả về mặt trải nghiệm lẫn tính năng.
Win 11
Dù thực sự là các bản beta và bản cho lập trình viên đã có từ vài tháng thậm chí nửa năm trước rồi. Nhưng hắn vẫn chưa cài vô máy, phần vì cũng có tuổi ngại thay đổi, rồi sợ lỗi này lỗi kia như đã từng trải nghiệm ở các phiên bản thử nghiệm như thế này. Và nguyên nhân to nhất khiến hắn chưa thử em 11 này có lẽ là do hắn không có hứng và không cảm thấy những cải tiến của em nó có gì quá đặc sắc và nổi bật ngoài cái giao diện bo tròn đi như bên táo và nhét mấy icon vào giữa thành taskbar mà với vài thủ thuật cũng có thể làm được trên Win 10. Chắc là phải năm sau hoặc năm sau nữa, khi mà Win 11 đã ổn định và cập nhật thêm những tính năng mới thì hắn mới cài vô để trải nghiệm sau. Còn hiện tại xem qua Youtube và đọc những bài đánh giá là đủ cho hắn để ngó nghiêng em 11 này rồi. Còn chuyện về một nhà hay không thì hãy để tương lai định đoạn. Có thể em nó sẽ ngon lên và trở thành một phần trong cuộc sống của hắn, nhưng cũng có thể em nó sẽ tệ đi như những ông anh Vista và 8 để rơi vào quên lãng, lẫn làm nền cho sự xuất hiện của bản 12 ngon nghẻ và tươi mới hơn.
Chốt với từng ấy năm sống, học tập và làm việc với họ nhà Win. Hắn vẫn đánh giá rất cao và dành lời khen thật bự cho những gì mà hệ điều hành này làm được cho người sử dụng, dù có lúc chất lượng của các phiên bản tụt dốc không phanh.
